Zbiory

Fiat 508 junak

Na początku był fiat

Na początku 1931 r. po Polsce jeździło 42 tys. samochodów, trzy lata później m.in. na skutek kryzysu gospodarczego, tabor w kraju zmniejszył się do 34 tys. pojazdów. Należało w możliwie krótkim czasie dać społeczeństwu tanie samochody. Produkcja oparta na licencjach, a także obniżenie stawek celnych na importowane auta, miały ożywić katastrofalnie kurczący się rynek samochodowy. Rozmowy w sprawie zakupu licencji prowadzono z kilkoma firmami samochodowymi, m.in.: Citroën, Renault, Škoda, Fiat. Najkorzystniejsze warunki finansowe zagwarantował koncern Fiata, umowę zawarto na lata 1931-1940. Na jej podstawie w Państwowych Zakładach Inżynieryjnych w Warszawie montowano małolitrażowe wozy osobowe i 3-tonowe ciężarówki, karosowane też jako autobusy. Produkcja osobowych polskich fiatów 508 III ruszyła latem 1935 roku, rok później otrzymały handlową nazwę "junak". Początkowo samochód kosztował 5.400 zł, w 1939 roku potaniał do 4.950 zł. Niska cena gwarantowała monopol na rynku motoryzacyjnym i dominację na krajowych drogach w przededniu wojny.

Początkowo junak był dwudrzwiowy, później ofertę uzupełniono o wersję czterodrzwiową. Napędzany był 4-cylindrowym silnikiem litrowej pojemności o mocy 24 KM, pozwalającym osiągnąć prędkość do 90 km/h i spalającym ok. 8?9 litrów benzyny na 100 km. Konstrukcja osobówki została szybko dostosowana do potrzeb wojska i poczty, w 1936 r. rozpoczęto produkcję uterenowionego łazika, dostawczego furgonu i półciężarowego pick-up'a. Do 1939 r. wybudowano 3,5 tys. osobowych junaków i 2,5 tys. jego pochodnych wersji.

panorama wirtualna

Powstawanie montowni zagranicznych koncernów i rozpowszechnianie na rynku samochodów licencyjnych m.in. fiatów, ograniczało produkcję krajową i doprowadzało do likwidacji rodzimych zakładów motoryzacyjnych. Licencje dawały jednak szansę szybkiego uruchomienia produkcji bez ponoszenia wysokich kosztów długotrwałych prac konstrukcyjno-badawczych. Wyeksploatowana  przez zaborców i zdewastowana wojnami Polska wymagała odbudowy od podstaw. Finanse państwa pochłaniało tworzenie tak niezbędnej młodemu państwu silnej armii i zaspakajanie naglących potrzeb gospodarki społecznej, wśród których budowa dróg i motoryzacja były na dalszym planie. Tym bardziej warty podkreślenia jest fakt, że Fiat dał międzywojennej Polsce nie tylko samochody, ale także sieć autoryzowanych stacji obsługi. Podzielone były na trzy kategorie w zależności od rodzaju świadczonych usług. Naprawy wykonywano w określonym z góry czasie i rozliczano według jednolitego cennika, nad czym czuwał wydział techniczny. Stacje obsługi Polskiego Fiata powstały m.in. w Warszawie, Poznaniu i Toruniu.

panorama wirtualna - wnętrze

Fiata 508, który stoi w muzeum, podarował nam pan Krzysztof ze Szczecina. Zastrzegł sobie anonimowość.

- Próbowałem go naprawić, ale nie dałem rady - powiedział pan Krzysztof. - Wiem, jaki to samochód, jaka jest jego wartość historyczna. Renowacja wymaga mnóstwa czasu i pieniędzy. Nie chcę, żeby stał kolejne 20 lat w garażu. Kiedy powstało w Szczecinie muzeum techniki, pomyślałem że to idealne miejsce dla mojego fiata. Wiem, że mogłem zarobić na tym samochodzie. Ale wiem też, że gdybym wystawił je na sprzedaż, to szczecińskiego muzeum nie byłoby na nie stać.

- Nie stać nas na kupowanie takich aut - mówi dyrektor muzeum techniki Stanisław Horoszko. - Na remont fiata też będziemy musieli poszukać pieniędzy poza muzeum.

Jacek Kuroń, opozycjonista z czasów PRL, minister pracy i polityki socjalnej w pierwszym rządzie III RP, twierdził że nowe modele samochodów pojawiały się w Polsce wraz z przełomami politycznymi. Warszawa (1951 r.) - symbolizowała umocnienie się władzy komunistycznej a syrenka (1957 r.) - odwilż po śmierci Stalina. Duży fiat (1967 r.) zapowiadał protesty studentów w marcu następnego roku, natomiast maluch (1973 r.) szaleństwo socjalistycznej konsumpcji za czasów Edwarda Gierka. Symbolem schyłku tej ery był polonez (1978 r.) - samochód dyrektorski.

- Miał odpowiadać rosnącym konsumpcyjnym aspiracjom aparatu władzy - stwierdził Jacek Kuroń w książce "PRL dla początkujących", napisanej wspólnie z Jackiem Żakowskim.

Uzupełniając słowa Jacka Kuronia, możemy tylko przypomnieć, że w 1935 r. - kiedy ruszyła produkcja fiatów 508 Junak - zmarł marszałek Józef Piłsudski.

Więcej o naszych pojazdach w multiprzewodniku - obejrzyj film 

DANE TECHNICZNE

  • Silnik: czterocylindrowy, czterosuwowy z zapłonem iskrowym, chłodzony cieczą, o pojemności skokowej 995 cm3 i mocy 24 KM przy 3600 obr./min.
  • Sprzęgło: cierne, jednotarczowe.
  • Skrzynia biegów: o czterech przełożeniach z biegiem wstecznym, biegi 3 i 4 synchronizowane.
  • Przeniesienie napędu: wałem na tylną oś.
  • Hamulce: zasadniczy - hydrauliczny, bębnowy, na wszystkie cztery koła, sterowany nożnie, pomocniczy - mechaniczny, na wał napędowy, sterowany dźwignią umieszczoną obok fotela kierowcy.
  • Zawieszenie: wzdłużne resory piórowe, amortyzatory hydrauliczne, ramieniowe.
  • Nadwozie: oparte na ramie nośnej, czteromiejscowe, metalowe na szkielecie drewnianym.
  • Waga: 760 kg.
  • Prędkość maksymalna: 95 km/h.
  • Zużycie paliwa: 8 l/100 km.

Więcej o naszych pojazdach w multiprzewodniku - ściągnij aplikację z Google Play 

Więcej o naszych pojazdach w multiprzewodniku - ściągnij aplikację z App Store 

Ważne: Nasza strona używa Cookie i innych technologii.
Korzystając z niej wyrażasz zgodę na ich używanie, zgodnie z ustawieniami swojej przeglądarki. Czytaj więcej.

Nie pokazuj powiadomienia